Nói đến tiết kiệm xăng, hầu hết đều nghĩ tới động cơ, chế độ vận hành, chất lượng nhiên liệu nhưng ít ai nghĩ rằng việc lựa chọn dầu nhớt thích hợp cũng góp phần tiết kiệm được từ 2-5% nhiên liệu.

Trong động cơ đốt trong, 15% năng lượng mà động cơ sinh bị tiêu phí vào ma sát, 50% chuyển thành nhiệt thoát ra ngoài, phần còn lại (dưới 35%) chuyển thành công có ích giúp xe chuyển động. Ma sát cao không những làm giảm hiệu quả tiết kiệm nhiên liệu, mà còn tăng tốc độ mài mòn các chi tiết bên trong động cơ. Vì thế, tạo ra các sản phẩn giảm ma sát luôn là mục tiêu mà các hãng dầu nhớt hướng tới.

Phân bố năng lượng trong động cơ xe. Ảnh: Mutol.

Độ nhớt của dầu là yếu tố quan trọng có ảnh hưởng đến tiêu hao nhiên liệu của động cơ. Dầu có độ nhớt quá cao thường gây cản thủy động lớn. Điều này tương tự như việc bạn khuấy trong một cốc nước chanh sẽ nhẹ hơn nhiều so với việc khuấy bột trẻ em. Cản tăng đồng nghĩa với việc động cơ sẽ tốn nhiều xăng hơn để vận hành.

Bên cạnh đó, độ nhớt cao khiến độ linh động của các phần tử dầu kém, bơm tốn nhiều thời gian để đẩy dầu tới các cơ phận cần bôi trơn. Hiện tượng này có thể gây hư hại cho động cơ đặc biệt trong mùa lạnh lúc khởi động xe. Bởi khi đó dầu chưa kịp đến những nơi cần đến, nhưng các chi tiết đã chuyển động tương đối với nhau. Sự cọ xát giữa hai bề mặt kim loại khiến chúng bị trầy sướt, mài mòn, đây là tổn hại không hề nhỏ đối với động cơ.

Ngược lại, nếu sử dụng dầu có độ nhớt thấp, tính loãng cao, sẽ rất khó duy trì màng dầu giữa các bề mặt kim loại do đó ảnh hưởng trực tiếp đến tuổi thọ động cơ và dễ xảy ra hiện tượng tắt máy giữa chừng.

Lựa chọn độ nhớt hợp lý tại mỗi điều kiện hoạt động sẽ giảm thiểu ma sát tổng thể trong động cơ và giảm tiêu thụ nhiên liệu. Một kiểm nghiệm của hãng dầu nhờn MOTUL trên dầu nhớt xe gắn máy 3100 Silver 4T 10W40 và một loại dầu khác có độ nhớt 15W40 cho thấy tiết kiệm xăng trung bình 4,2%. Một khảo sát khác trên động cơ xe Honda Wave 110S tại phòng thí nghiệm trọng điểm động cơ đốt trong của khoa Kỹ Thuật Giao Thông, trường Đại học Bách khoa thành phố Hồ Chí Minh đã cho thấy tiết kiệm khoảng 1,2% xăng khi sử dụng dầu nhớt Gama 300-20W40 của Motul-Vilube thay vì 20W50.

Biểu đồ sự ma sát trong động cơ. Ảnh: Motul.

Cách lựa chọn dầu nhớt tiết kiệm nhiên liệu

Nên chọn loại dầu nhớt đa cấp giúp đảm bảo độ nhớt tối ưu trong mọi điều kiện vận hành. Theo tiêu chuẩn của hiệp hội kỹ sư ôtô Mỹ (SAE), dầu nhớt đa cấp được biểu thị và nhận dạng bằng hai cấp độ nhớt sau chữ SAE ví dụ Ví dụ: SAE 0W40; SAE 5W40; SAE 10W40; SAE 20W50…

Số đầu tiên trước chữ W (ví dụ 0W trong 0W40) thể hiện độ nhớt yêu cầu của dầu ở nhiệt độ thấp, biểu trưng cho khả năng luân chuyển của dầu trong điều kiện thời tiết lạnh. Con số càng nhỏ, dầu chịu được nhiệt độ càng thấp, đảm bảo cho xe có thể khởi động trơn tru ngay khi ở nhiệt độ lạnh nhất vào buổi sáng.

Số sau chữ W (ví dụ 40 trong 0W40) thể hiện độ nhớt yêu cầu của dầu ở nhiệt độ cao (ở 100 độ C và 150 độ C) thể hiện khả năng bôi trơn và bảo vệ máy của dầu khi động cơ vận hành ổn định. Con số càng lớn, dầu có độ nhớt càng cao.

Tùy theo từng loại xe mà có các cấp độ nhớt phù hợp với các chế độ bôi trơn khác nhau. Tuy nhiên về khía cạnh tiết kiệm nhiên liệu, độ nhớt thấp sẽ phát huy tác dụng cao hơn.

Người tiêu dùng Việt Nam hiện nay thông thường thích lựa chọn dầu có độ nhớt cao để máy làm việc êm. Tuy nhiên điều này sẽ dẫn đến hiện tượng xe bị “ì” và khá hao xăng. Các nhà sản xuất xe máy có xu hướng khuyến cáo người tiêu dùng sử dụng dầu có độ nhớt thấp để tiết kiệm nhiên liệu. Các hãng xe máy lớn như Honda khuyến cáo 10W30, Yamaha đề nghị 10W40. Đa phần các hãng xe hơi yêu cầu dầu 5W30. Cá biệt, một số xe hơi nhập khẩu đòi hỏi sử dụng nhớt 0W20.

Dầu nhớt tổng hợp được ưu tiên sử dụng do có tính bền nhiệt tốt và tính kháng oxy hóa cao, đảm bảo độ nhớt được duy trì tốt khi vận hành kéo dài thời gian sử dụng.

Nên chọn dầu có cấp độ nhớt phù hợp và theo hướng dẫn của nhà sản xuất xe. Đối với xe cũ nên chọn loại dầu có cấp độ nhớt 40 hoặc tối đa là cấp 50, do các chi tiết máy sau thời gian sử dụng đã có mài mòn và “độ rơ” nhất định, cần dầu nhớt có độ nhớt cao để duy trì lớp màng dầu bảo vệ. Nếu chọn dầu có cấp độ nhớt 50 thì tốt nhất nên sử dụng dầu đa cấp. Đối với xe mới nên chọn loại dầu đa cấp độ nhớt 30 hoặc 40.

Ngoài ra, chế độ vận hành cũng rất quan trọng. Khi vận hành xe, không nên dừng hoặc tắt máy nhiều, không nên tăng tốc đột ngột hay thay đổi tốc độ liên tục một cách không cần thiết…

Mai Thương